Chị Ngọc Dung (35 tuổi) đã biến sân thượng 15 m2 trên căn nhà 5 tầng thành khu vườn nhỏ. Chị trồng được thanh long, chanh leo, dưa bở cùng nhiều loại rau đa dạng như đậu đũa, đậu bắp, củ cải đỏ, xà lách, kale, mồng tơi, rau ngót và các loại rau thơm.
Chị Ngọc Dung chăm sóc khu vườn nhỏ trên sân thượng của gia đình vào mỗi sáng và chiều muộn. Ảnh: Bích Phương
Khu vườn nằm trên tầng cao nhất ngôi nhà, tận dụng ánh nắng nhưng đối mặt với gió mạnh và không gian hạn chế. Với diện tích nhỏ và lối lên qua cầu thang sắt hẹp, việc vận chuyển đất, chậu và vật tư ban đầu gặp nhiều khó khăn. Cả gia đình chị Dung cùng tham gia cải tạo mặt bằng, dựng giàn và lắp hệ thống tưới tự động, tận dụng nhân lực sẵn có để tiết kiệm chi phí.
Chanh leo, rau ngót, sả, các loại rau thơm trồng tại sân thượng nhà chị Dung. Ảnh: Bích Phương
Để chống nắng gắt mùa hè Hà Nội, chị Dung sử dụng lưới che và chọn giống cây chịu hạn tốt. Thanh long, chanh leo, dưa bở được trồng xen kẽ theo mùa với các loại rau ngắn ngày như đậu đũa, đậu bắp, củ cải đỏ, xà lách, kale, mồng tơi, rau ngót và rau thơm, tạo nên khu vườn đa dạng có rau củ quả ăn. Lối đi nhỏ được bố trí thuận tiện cho việc tưới nước và thu hoạch. Ngoài cung cấp thực phẩm, khu vườn là nơi cả nhà thư giãn, quây quần mỗi sáng sớm hay chiều mát để chăm cây, nhặt lá và hái rau quả. Cây đậu bắp ra quả thường xuyên là loại rau củ được em bé nhà chị rất yêu thích. Buổi chiều tại góc sân thượng này còn có thể ngắm được hoàng hôn.
Trồng cây ăn quả trên sân thượng tưởng đơn giản nhưng không phải ai cũng thành công. Theo các chia sẻ trên hội nhóm trồng cây rau củ, nhiều người gặp tình trạng cây trồng không thấy ra quả. Thanh long dễ bị bọ xít hay chuột tấn công, chanh leo có thể không ra hoa nếu thiếu nắng hoặc chăm sóc sai cách, còn dưa bở cần đất thoát nước tốt để tránh úng rễ.
Chị Dung cho biết, thanh long ruột đỏ nhà trồng quả nhỏ nhưng bù lại rất ngọt. Ảnh: Bích Phương
Cũng giống nhiều người, chị Dung từng gặp khó khăn khi trồng rau củ quả, như dưa bở bị sâu cuốn lá hay thanh long ra quả nhỏ do thiếu dinh dưỡng. Qua tìm hiểu trên mạng và thử nghiệm, chị dần tìm ra giải pháp.
Đến nay, thanh long chị Dung trồng đã cho quả qua vài vụ nhờ kỹ thuật tỉa cành sâu bệnh hoặc mọc dày sau mỗi mùa, chỉ giữ cành khỏe, mọc thưa để quả sai và ngọt. Trong giai đoạn ra hoa, chị thụ phấn thủ công và tưới nước đều hai lần mỗi ngày. Bên cạnh đó, phân bón hữu cơ được sử dụng từ đầu. Còn với chanh leo thì cho cây leo giàn gỗ tự chế, được bấm ngọn khi cao 20-25cm để phát triển, giúp quả sai và dễ hái. Dưa bở gieo trong thùng xốp chữ nhật, trồng ở một phần ba thùng để rễ lan rộng, đất trộn tro trấu và mùn dừa trước 20 ngày để thoát nước tốt.
Một số loại rau củ quả được trồng tại vườn nhà như cà chua, củ cải đỏ, đậu đũa.... Hàng ngày chị Dung sẽ lên sân thượng thu hoạch rau và đem xuống chế biến cho bữa ăn gia đình.
Bên cạnh cây ăn quả, các loại rau như đậu đũa, đậu bắp, củ cải đỏ, xà lách, kale, mồng tơi, rau ngót và rau thơm chị Dung trồng cũng phát triển tốt. Đậu đũa và đậu bắp cần giàn thấp, tưới nước đều và bón phân hữu cơ để ra quả liên tục, hay củ cải đỏ và xà lách thích hợp với đất tơi xốp.
Những chiếc túi bọc quả thanh long để chống chuột bọ được gia đình tự may thay vì mua sẵn. Ảnh: Bích Phương
Khó khăn như sâu bệnh hay chuột phá từng khiến chị Dung nản lòng. Ban đầu, dưa bở bị sâu cuốn lá, chị thử phun nước tỏi ớt tự chế và dần khắc phục. Đất thấm trần được xử lý bằng cách đục lỗ thùng xốp và lắp hệ thống thoát nước. Hệ thống tưới tự động cũng được điều chỉnh để tránh úng cây. Những kinh nghiệm này được chị học từ các nhóm làm vườn trên mạng và thử nghiệm thực tế.
Một yếu tố quan trọng giúp khu vườn bền vững là ủ phân hữu cơ từ rác nhà bếp. Gia đình chị Dung thu gom rau củ thừa, bã cà phê, vỏ trứng... cắt nhỏ và trộn với nguyên liệu khô như giấy vụn hoặc trấu theo tỷ lệ 3:1. Men vi sinh EM hoặc Trichoderma được pha với nước, tưới đều lên hỗn hợp để giữ độ ẩm 50-60%. Mật mía pha loãng bổ sung dinh dưỡng cho vi sinh vật. Hỗn hợp được đậy kín trong thùng có nắp, đặt nơi thoáng mát và đảo trộn 1-2 lần mỗi tuần để cung cấp oxy. Sau 1-4 tháng, phân hữu cơ được bón định kỳ, giúp đất tơi xốp, cây khỏe và ít sâu bệnh. Phương pháp này giảm chi phí, hạn chế mùi hôi và tái sử dụng rác thải hiệu quả.
Khu vườn không chỉ mang lại thực phẩm mà còn là nơi gắn kết gia đình. Các thành viên cùng chăm cây, hái quả, chia sẻ niềm vui khi thấy chanh leo chín vàng hay dưa bở tròn mọng. Trẻ nhỏ trong nhà học cách gieo hạt và chăm sóc cây, hiểu hơn về nguồn gốc thực phẩm. Khi dư thừa, chị Dung chia sẻ rau quả cho hàng xóm, tạo mối quan hệ thân thiết. Khu vườn còn giảm chi phí sinh hoạt và mang lại không gian thư giãn giữa lòng thành phố.
Bích Phương